Powstańcze miejsca na Targowku i Bródnie

Nie tylko pod Rotundą, nie tylko na Powązkach można uczcić pamięć ofiar Powstania Warszawskiego. Także na Targówku i Bródnie jest sporo miejsc, w których przelano krew powstańców i ofiar cywilnych!

Wciąż wiele osób wciąż nie zdaje sobie sprawy, że 1 sierpnia 1944 roku Powstanie Warszawskie wybuchło także na Targówku. Nasza dzielnica była częścią Obwodu VI Praga Armii Krajowej.  Walki u nas trwały krócej, ale głównie dlatego, że Targówek i Bródno, otoczone torami kolejowymi, były bardzo silnie obsadzone przez niemieckie wojska uzbrojone m.in. w pociągi pancerne.

Powstańcze miejsca na Bródnie, Targówku i Zaciszu

Zamieszczaliśmy już na targowek.info spis powstańczych miejsc w naszej dzielnicy, ale przecież co roku mamy nowych mieszkańców. Przypomnijmy więc najważniejsze miejsca pamięci związane z wydarzeniami z 1944 roku.

Głaz upamiętniający „Redutę Bródnowską” /fot. targowek.info

„Reduta Bródnowska” na rogu ul. Wysockiego i Bartniczej

To w tej okolicy 1 sierpnia 1944 roku Powstańcy stoczyli najcięższe walki w dzielnicy. Można o nich przeczytać w wydanej kilka lat temu przez urząd dzielnicy publikacji „Na Targówku kamienie mówią”:

Na godzinę „W” udało się zmobilizować około 580 żołnierzy. W pierwszych potyczkach Powstańcy zdobyli pewną ilość broni. Ważnym osiągnięciem było zajęcie Szkoły Powszechnej przy ul. Białołęckiej 36 i wybudowanie ulicznej barykady, hamującej przejazd jednostek wroga. Po zaciętych walkach opanowano parowozownię przy ul. Kiejstuta oraz budynki stacji kolejowej Warszawa – Praga, jednak nie udało się ich utrzymać. (…)

Pluton poniósł ciężkie straty. Nie powiódł się również atak na bunkry broniące wejścia do koszar na Golędzinowie. Wycofujący się Powstańcy dostali się w ogień niemieckiego pociągu pancernego. Wobec druzgocącej przewagi nieprzyjaciela i dużych strat, które wyniosły około 20%, 2 sierpnia oddziały I Rejonu wycofały się w kierunku Śliwic, Pelcowizny, Cmentarza Bródnowskiego i Targówka. Tam, zgodnie z rozkazem dowódcy przeszły do konspiracji, pozostając w pogotowiu bojowym.

Tablica pamiątkowa przy ul. Wysockiego /fot. targowek.info

ul. Piotra Wysockiego róg Bartniczej, Zespół Szkół nr 41

Tablica na ścianie budynku szkoły upamiętniająca akcje powstańcze żołnierzy 632. i 641. Zgrupowania Obwodu AK Praga. Tablicę odsłonięto w 50. rocznicę wybuchu Powstania Warszawskiego.

ul. Piotra Wysockiego przy Trasie Toruńskiej

Monolit z piaskowca przy wiadukcie upamiętniający miejsce rozstrzelania dziewięciu Polaków.

ul. św. Wincentego 44

Płyta pamiątkowa na ścianie budynku w miejscu rozstrzelania przez Niemców siedemnastu Polaków.

Rondo Żaba

Odsłonięcie pomnika Jana Wójcika „Znicza” na rondzie Żaba / fot. UD Targówek

Kamień-pomnik upamiętniający podporucznika Jana Wójcika ps. „Znicz” został odsłonięty 2 października 2014 r., w rocznicę zakończenia Powstania Warszawskiego. 1 sierpnia 1944 r., ppor. Jan Wójcik, dowódca plutonu w zgrupowaniu „Rokity” AK, dowodził atakiem na niemieckie koszary przy ul. 11 Listopada. Krótkie natarcie, które rozpoczęło się właśnie w okolicach dzisiejszego ronda Żaba, zakończyło się masakrą kiepsko uzbrojonych i słabo wyszkolonych powstańców. Zginął m.in. sam „Znicz”, ubrany w polski mundur wojskowy z 1939 roku, przeszyty serią z karabinu maszynowego.

ul. św. Wincentego róg Oszmiańskiej

Symboliczna mogiła Powstańców rozstrzelanych w 1 sierpnia 1944 roku.

ul. Tykocińska 27/35, kościół p.w. Chrystusa Króla

Tablica pamiątkowa wewnątrz kościoła poświęcona żołnierzom Armii Krajowej II Rejonu Targówek Obwodu VI AK Praga.

ul. Tykocińska 32/34, budynek Przychodni Zdrowia

W czasie Powstania Warszawskiego mieścił się punkt sanitarny II Rejonu Obwodu VI AK Praga.

Miejsce pamięci przy ul. Spytka z Melsztyna / fot. targowek.info

ul. Spytka z Melsztyna przy Kraśnickiej

Tablica upamiętniająca 10 mieszkańców Targówka Fabrycznego zamordowanych tu przez Niemców 1 sierpnia.

ul . Księcia Ziemowita 42

Tablica pamiątkowa w miejscu rozstrzelania 1 sierpnia 1944 roku trzydziestu jeden Powstańców.

ul. Odrowąża przy Cmentarzu Żydowskim

Monolit z piaskowca upamiętniający miejsce rozstrzelania w okresie 23-27 sierpnia 1944 roku czterdziestu Polaków.

Tablica na domu przy ul. Pospolitej / fot. targowek.info

Dom przy ul. Pospolitej

Tablica upamiętniająca konspiracyjne nauczanie zniknęła kilka lat temu na czas remontu domu. Baliśmy się, że już nie wróci, ale znów jest na swoim miejscu – odnowiona i ładnie wyeksponowana. Brawo, tym bardziej że zadbał o to prywatny właściciel domu.

Na poniższej mapie miejsca pamięci związane z Powstanie Warszawskim zaznaczono białymi kółkami. Ich szczegółowe opisy  znajdziecie w dostępnej za darmo publikacji „Na Targówku kamienie mówią…”

Rekonstrukcja na ekranie: „Targówek 1944”

O wydarzeniach  z sierpnia 1944 roku opowiada też przygotowany pięć lat temu film „Targówek 1944” w reżyserii Małgorzaty Bramy. Cały film obejrzycie na stronie urzędu dzielnicy.

zdjęcie na górze: Nie są znane żadne zdjęcia z Powstania Warszawskiego na Targówku. Powyższe zdjęcie żołnierzy Obwodu VI AK zrobiono jednak niedaleko nas: na ul. Białostockiej na Pradze / fotografia pochodzi z książki: Poland’s bid for freedom, Osprey Publishing, London