Stadion KPW – nowoczesne boisko na Bródnie, po którym nie został nawet ślad

Boisko, bieżnia, monumentalny budynek klubowy – przez krótką chwilę w historii mieliśmy na Bródnie stadion, na którym biegał sam Janusz Kusociński! 

Monumentalna modernistyczna bryła, wysokie okna, betonowa elewacja, logo „KPW” nad głównym wejściem. Patrząc na zdjęcie tego przedwojennego budynku ciężko uwierzyć, że stał on kiedyś na warszawskim Bródnie (w dzisiejszej dzielnicy Targówek) – i był częścią nowoczesnego stadionu zbudowanego w latach 30. XX wieku.

Dziś po budynku i stadionie nie został kamień na kamieniu. Nie pozostał po nim żaden ślad, oprócz kilku starych zdjęć i wspomnień. Poznajcie historię stadionu KPW – Orła Warszawa.

Budynek klubowy na stadionie KPW na Bródnie / zdjęcie pochodzi z dwutygodnika „Kolejowe Przysposobienie Wojskowe” nr 7/1936

Kolejowe Przysposobienie Wojskowe (KPW, potocznie „kapewiacy”) było wielką krajową organizacją zrzeszającą pracowników PKP i ich rodziny w międzywojennej Polsce. Organizacja zajmowała się m.in. wychowaniem sportowym i zarządzała całym szeregiem klubów, z których największy znany jest dziś jako Lech Poznań.

„Kapewiacy” prężnie działali też w Warszawie i na początku lat 30. XX wieku zbudowali w stolicy własny stadion, z boiskiem piłkarskim i bieżną lekkoatletyczną. Stadion został uroczyście otwarty w maju 1933 przez ministra komunikacji Michała Butkiewicza (co podkreśla, jak ważnym był wówczas obiektem). Znajdował się oczywiście na terenach kolejowych, choć mocno na uboczu: tuż przy torach rozdzielających Pragę i Bródno, niedaleko dzisiejszej ulicy Staniewickiej/Odrowąża i ronda Żaba.

Ale nie szukajcie dziś jego śladów. Nic po nim nie zostało. Stadion KPW nie przetrwał wojny. Już na początku lat 40. zdewastowali go Niemcy, budując na nim dodatkowe tory kolejowe. Ciężko dostrzec jego ślady na zdjęciach lotniczych z 1945 roku, a potem w jego miejscu powstała zajezdnia autobusowa, a jeszcze później, na początku XXI wieku, wielkie hale magazynowe.

Dokładne położenie stadionu możecie zobaczyć już tylko na zdjęciach lotniczych. Poniżej jedno z roku 1935, drugie współczesne (obie fotografie pochodzą z miejskiego serwisu mapa.um.warszawa.pl):

Stadion KPW na Bródnie funkcjonował więc raptem przez kilka przedwojennych lat, ale były to lata bardzo intensywne. Na obiekcie rozgrywano m.in. prestiżowe biegi przełajowe o puchar naczelnika Forysia. Brali w nich udział najlepsi polscy biegacze, na czele z mistrzem olimpijskim Januszem Kusocińskim.

W Narodowym Archiwum Cyfrowym zachowało się zdjęcie z biegu o puchar Forysia z marca 1939 roku. Zrobiono je zaraz po starcie biegu na Bródnie – prowadzi Janusz Kusociński, trzeci od prawej biegnie inny słynny sportowiec przedwojennej Polski Józef Noji:

Bieg na stadionie KPW na Bródnie – za zawodnikami widać modernistyczny budynek klubowy, a jeszcze dalej w tle istniejący do dziś tzw. Dom Dozorców przy ul. Odrowąża 75 / fot. NAC

Na marginesie, jak donosił „Tygodnik Sportowy” (z 28.03.1939 r.), przez niemal cały bieg na dystansie ok. 4,5 km prowadził Kusociński, ale ostatecznie wygrał Noji, który wyprzedził mistrza olimpijskiego zaledwie 300 metrów przed metą, odparł jego kontrataki i zwyciężył mając metr przewagi.

Na stadionie KPW przy ul. Odrowąża występowali nie tylko lekkoatleci. Od 1935 r. mecze piłki nożnej regularnie rozgrywał tu klub Orzeł Warszawa. To ten sam klub, który dziś dogorywa na Grochowie, ale przez pięć ostatnich przedwojennych lat prężnie działał pod patronatem Kolejowego Przysposobienia Wojskowego, miał siedzibę na ul. Syrokomli 22 i grał właśnie na Bródnie.

Niestety, II wojna światowa przyniosła kres wszystkiemu. Skończyły się biegi i mecze piłki nożnej, stadion został zburzony, Kusociński i Noji zamordowani… Jedynym śladem po tamtych latach zostały tylko stare zdjęcia i wspomnienia.

źródła: Kolejowe Przysposobienie Wojskowe, Narodowe Archiwum Cyfrowe, Tygodnik Sportowy, www.warszawa1939.pl, www.sportowyspacerownik.pl, m.st. Warszawa, inf. własne