Tak wyglądało grodzisko na Bródnie! Rekonstrukcja 3D osady sprzed tysiąca lat [DUŻO ZDJĘĆ]

Dziś mamy tu las i okrągły ziemny wał. Ale w X i XI wieku na Bródnie działała prężna osada, która być może… broniła się przed piastowską Polską. Dzięki pracy archeologa Mateusza Osiadacza możemy zobaczyć, jak wyglądała.

Mieszkacie w dzielnicy Targówek, więc z pewnością znacie to miejsce. Ale pozostałości wału ziemnego w lesie Bródnowskim, zwane „zagórkami”, dają niewielkie wyobrażenie, jak to miejsce wyglądało przed tysiącem lat. Zanim jeszcze w ogóle powstała Warszawa, a na tym terenie pojawiła się Polska.

Osada na Bródnie (Bródno Stare) istniała prawdopodobnie przez ok. 200 lat, od końcówki IX do końca XI wieku. Sam gród zbudowano pod koniec X wieku i funkcjonował on przez około 50 lat. Jego środek był niezabudowany. Używany był tylko w przypadku zagrożenia, gdy ludność chroniła się za jego wałami. Na co dzień „bródniacy” żyli po północnej i zachodniej stronie grodu. Rozrzuconą na dużej przestrzeni otwartą osadę o rzadkiej zabudowie tworzyło ponad 80 domostw.

Bródno Stare – rekonstrukcja cyfrowa 3D

Urzędnicy z dzielnicy Targówek co kilka lat regularnie wspominają o rekonstrukcji bródnowskiego grodziska. Cały czas pozostaje to jednak bardziej w sferze życzeń niż realnych planów.

Za to Mateusz Osiadacz – archeolog wczesnego średniowiecza, geodeta i grafik komputerowy – postanowił dokonać trójwymiarowej rekonstrukcji cyfrowej grodziska i całej osady. Zobaczymy je na ekranie komputerów i smartfonów, za to odtworzone z najdrobniejszymi szczegółami, ściśle według obecnej wiedzy archeologicznej.

Archeolog w 2019 roku otrzymał na to stypendium m.st. Warszawy. Dziś zbliża się już do końca projektu – finalna rekonstrukcja ma zostać ukończona w lutym 2020 roku. Zanim to się stanie, zobaczcie jak bródnowski gród sprzed tysiąca lat prezentuje się na cyfrowych wizualizacjach (poniżej).

Ale wcześniej przeczytajcie kilka ciekawostek o grodzisku Bródno Stare, które Mateusz Osiadacz opisał na swoim blogu 3d4history.com:

Jak wyglądało grodzisko na Bródnie?

„Choć z dzisiejszej perspektywy trudno to sobie uzmysłowić, teren dzisiejszego Lasu Bródnowskiego w czasach prehistorycznych, a nawet znacznie późniejszych, był bardzo wilgotny i w znacznej mierze zabagniony. Piaszczyste łachy poprzecinane były licznymi strumieniami i rzeczkami.

Jakkolwiek okoliczne tereny były w pewnym stopniu zamieszkałe już w okresie rzymskim, to właśnie we wczesnym średniowieczu na Bródnie powstał pierwszy na terenie dzisiejszej Warszawy gród. Pierwotnie rozproszona osada pozbawiona była założeń obronnych. W końcu X lub początkach XI wieku tutejsza ludność zdecydowała o wybudowaniu grodu refugialnego – był on zasadniczo pusty w środku, a jego funkcja ograniczała się do schronienia w razie niebezpieczeństwa.

Według szacunków autorki wykopalisk, K. Musianowicz, drewniano-ziemny wał mógł mieć 8 – 8,5 metrów szerokości oraz 5,5 – 6 metrów wysokości. Podobna inwestycja stanowić musiała dla lokalnej społeczności olbrzymi wysiłek i możemy się jedynie domyślać, jakie były przyczyny podjęcia takich działań. Wydaje się prawdopodobne, że czynnikiem tym mogło być zwiększające się zagrożenie ze strony rosnącego w siłę i zajmującego nowe terytoria państwa Piastów.

Na terenie osady zidentyfikowano liczne budynki o charakterze mieszkalnym i gospodarczym, ze śladami wskazującymi na sposób ich wykorzystania. Archeologicznie potwierdzone została szeroka aktywność rzemieślnicza mieszkańców osady, obejmujące między innymi hutnictwo żelaza i kowalstwo, odlewnictwo, rogownictwo, obróbkę drewna i tkactwo. Choć była ona zapewne w większości skierowana na potrzeby wewnętrzne, lokalna społeczność utrzymywała także dalekosiężne kontakty handlowe, na co wskazuje obecność zabytków wiązanych z Rusią.

Warto pamiętać, że osada miała charakter plemienny, nie podlegała rozwijającemu się na zachodzie państwu Piastów – a utrzymaniem tej niezależności motywowana była zapewne budowa grodu. Z dużym prawdopodobieństwem możemy też zakładać, że tutejsza społeczność nie znalazła się w tym czasie pod wpływem religii chrześcijańskiej.

Fortyfikacje w XI wieku uległy spaleniu, co jednak istotne, osada funkcjonowała jeszcze przez pewien czas (być może do końca XI wieku). W XII wieku potwierdzone jest z kolei istnienie osady w niewielkiej odległości na południowy zachód stąd [w okolicy dzisiejszego skrzyżowania ul. Kondratowicza i św. Wincentego – przyp. red.], co sugeruje, że jej mieszkańcami mogła być ludność związana wcześniej z grodem na Bródnie. Jeśli przyjmiemy taką tezę, moglibyśmy również mówić w kontekście tej społeczności o początku ciągłości osadniczej na obszarze dzisiejszej stolicy„.

(skróty i wytłuszczenia od redakcji – cały wpis znajdziecie na stronie 3d4history.com)

Wizualizacje grodu Stare Bródno

Jak na początku XI wieku wyglądało grodzisko na Bródnie? Poniżej prezentujemy wybrane grafiki autorstwa Mateusza Osiadacza z cyfrowo zrekonstruowaną bródnowską osadą.

Wkrótce zobaczymy jeszcze więcej – w lutym będzie ukończony cały film 3D z wirtualnie odtworzonym grodziskiem. Dowiecie się o tym oczywiście na targowek.info.

wszystkie grafiki grodu Bródno Stare: Mateusz Osiadacz

Zobacz teraz: Doczekaliśmy się. Tak wyglądało Bródno 1000 lat temu! Zobacz film 3D